Selamı kelama bağlayıp soralım… “Ters Algı Tekniği”  nedir? Etkisi nedir?” şeklinde ben cevap vereyim siz soru sorduğu mu düşünüp kendi kendinize cevaplar bulmaya çalışın… Ters algı ile haber vermek… Masum olmayan haberin gücü: Ters Algı Tekniği

1986 yılında ülkemizde geçmişi olmayan bir medyanın adı duyulmaya başladı “Zaman Gazetesi” bu gazete 1986 yayın hayatına başladı ve 2016 yılına kadar devam etti… 1986 yılından 1999 yılına kadar profesyonel olmayan saf niyetlerle masum görsellerle hazırlana bir gazeteydi… Ta ki 1999 yılından sonra köklü bir alt ve üst yapı değişikliğiyle ülkenin en ucra yerine kadar yayıldı…

Tirajı ile okunma oranı arasındaki ters orantı her geçen yıl daha da arttı… Kısacası okunmadıkça basılan; talep edilmedikçe tirajı artan bir gazete oldu… Özellikle 2013 yılından sonra bu gazete sosyolojik turnusol kâğıt görevi görmeye başladı…

1999 ile 2009 yılına kadar çalışanlar ve gazetede yazanlar normal bir Anadolu gazetesi kod ve motifleri ile gazete okuyucularına sunuluyordu.2009 yılından sonra gazetede kullanılan teknikler ve gazete de yazanlar bizim kod ve motiflerimize uymuyordu…

İmam keçi çaldı

2009 yılına kadar düz algı oluşturmak için hazırlanan gazete artık “Ters Algı” oluşturmak için hazırlanıyordu. Ters algı kısana neydi? Ters algı oluşturabilmek için olmazsa olmaz “Sahte Haber” ya da küresel ifadesi ile “Fake News”  …Aslında habercilik sahte haber kavramına yabancı değildi… Herkesin malumudur imamın keçisi çalınır ama haber “İmam Keçi Çaldı” şeklinde verilir… Bu habere kim inanır çok az kişi inanır. İşte zaten bu cümlenin toplumun zihninde yer etmesinin anlamı toplum sahte haberi er ya da geç öğrenebiliyor…

Düz algı ile verilen gerçekten imamın keçi çaldığına toplumu inandırmak hem çok güç hem de etkisi çok kısa sürelidir… Hatta “Kardeşim doğru haber yapın, ayıp” kınaması ile haber değer yitirir.

Ters Algı ve Etkisi…

Ters algı görsel ve gizli kodlarla yapılırken düz algı sadece kelimelerle yapılabilir… İnsanların habere ulaşma oranı düştükçe ters algı haberin etkisi azalır. Arttıkça da artar…

Düz algı ile verilen yalan haberin insanlara ulaşma oranı arttıkça haberin sorgulanma ve etkisini kaybetme oranı da artar. Düz algı da “Yalan Haber” ne kadar okuyucuya anlık verilirse o kadar etkili olur… Yalan haber kısa aralıklarla ve güçlü motif ve kodlarla verilirse okuyucu şöyle der “Demek ki tam tersi bir durum var!” diyerek haber okuyucu için miadını doldurur.

Ters algı ile yalan haber vermek daha profesyonel bir çalışma gerektirir. Düz algı ile yalan haber için dil bilgisi ve mizanpaj bilgisi yeter de artar bile… Ters algı ile yalan haber vermek için ciddi donanımlı olmak gerek ve bir ekip işidir… Tipolojiden; renk psikolojisine, renk psikolojisinden grafik uzmanlığına ve hatta veri madenciliğine varıncaya kadar ciddi bir uzmanlık ister.

Düz algı kullanarak yalan haber vermek aslında haberi veren kişide de ciddi travmatik sorunlar oluşturur… Haberden sonra uyuyamaz ya da haber yapma şevki kırılır… Hele ki düz algı ile yapılan haberden sonra habere muhatap olan kişi ciddi maddi ve manevi zarar görürse haberi yapan kişi intihar etmeye bile kalkışabilir…

Ters algı ile yalan haber vermek online oyun oynamak gibidir… Haberden ister kişiler ister toplum hatta dünya zarar görsün sadece kahkaha atar tıpkı online oyunda bir şehri yerle bir eden oyun oynayan biri gibidir…

Basılı medya ters algı ile yalan haber vermeye elverişli bir ortam olmadığı için Web 2.0 çıkıncaya kadar ne ismi duyuldu ne de ihtiyaç olarak hissedildi. Web 3.0 ile birlikte artık ters algı ile yalan söylemek hem insanlar para kazandırmaya hem de büyük haz almaya başladılar.

Ters algı için olmazsa olmaz olan “Kendine sıkmaktır!” kendine sıktıkça güçlendiğini görmek daha fazla kendine sıkmak… Düz algı ile habere muhatap olan genelde kızgınlık ve yenilmişlik hâkimken; ters algı ile habere muhatap olan genelde mutlu ve kazanmış olarak görülür…

Ters algıda gerekli olan tek doğru vardır… Hırsız olmayan biri üzerinden ters algı yapamazsınız… Ya da sapık olmayan biri üzerinden de ters algı yapamazsınız… Ters algı ile yapılan haberde aslında fiil ve fail örtüşmesi vardır. Fakat fiil olduğundan farklı abartıldığı için fail artık masumlaşmıştır.

Örneğin X kişisi bir hırsız hatta onun hırsız olduğunun birçok hukuki delilleri var. Bir kişi ona hırsız derse ne iftira atmış olur ne de onun kişilik haklarına zarar vermiş olur! İşte ters algı burada başlıyor…

X kişisi bir araba çalmaktan ceza almış olsun bu kişiye hırsız diyen kişi hakkında o X kişisi suç duyurusunda bulunsa hâkim der ki “Çalmışsın ve hırsız olarak kayda geçmişsin!” bu durumda mağduru oynamayan çalışan hırsızın hırsızlığı onaylanmış olur.

Bu sefer X kişisi kendisi hakkında bir haber kurguluyor “X kişisi çalıştığı fabrikayı 3 milyon dolar dolandırdı!” ve bu haberi düz algıya göre saklaması gerekir yayılmasını önlemesi gerekir. Tam tersi yapıyor hırsızlığından zarar gören kişilere bu haberin ulaşması için bu haberi servis ediyor.

Haber negatif olduğu için zıt kutupların negatif haberlerinin yayılma hızı ses hızından daha yüksektir. Artık zıt haber görenlerde hemen paylaşma duygusu oluşturuyor… Haber belli doyum noktasına ulaşınca… Tamam, o zaman ispat edin…

İşte ters algı ile haberin etkisi burada başlıyor. Bu durumun ispatı mümkün değil… Ve herkes yalan bir haberi sürekli paylaştığı için daha önce insanlar karşı duyulan negatif tutumlar yapılan yanlışla birlikte pozitif tutumlara dönüşüyor…

Kişi yaptığı hırsızlıkla zalim iken yapılan ters algı yalan haberle artık zulüm gören mazlum oluyor… Bu durum ise bir kendisinin tanınırlılığını iki artık bundan sonra gerçekten 3 milyon dolar çalsa bile toplum şöyle diyecek “Yalan haber, iftira atmayın!”

Ters algı kullanarak haber üzerine yazmak bir yazı ile anlatılabilinecek hatta sadece benim bunu şahsi bilgi ve tecrübem ile anlatabileceğim bir teknik değil…

Yalan haber genellikle bir birlerine karşı düşünce ve gruplar tarafından yapılır. İslam’dan rahatsızlık duyan biri  “Müslümanlar hırsızdır” şeklinde manşet atar. Bu manşetin inandırıcılığı iki tarafta da neredeyse sıfırdır. Hatta bu haberi hazırlayanlar ya tekzip yayımlamayı ya da kanuni olan yaptırımı kabul ederek bu haberi servis eder. Bilgiye ulaşmak bir tık ötede olunca “Uğur Dündar” tarzı habercilik artık tercih edilen bir haber tarzı değildir. Yalan haberin servisi heterojen değil homojendir yani aynı düşünceye sahip kişiler bu haberi servis eder ve yayar.

Ters Algı ile yapılan haberde içeriğe ile değil etkisine odaklanır. Bu sebeple haber yalan değildir. İmam keçi çalmamıştır. Oysa imamın gerçekten keçisi çalınmamıştır ama keçi ortada yoktur. İmamdan ve cemaatten rahatsız olanlar keçinin kaybolmasını kullanarak imam ile cemaati karşı karşıya getirir!

İmamın ve cemaatin aynı düşünceye sahiptir. Bu düşünceden malum medya rahatsızdır. Manşeti nasıl atar “Gece gündüz cemaati için çalışan imamın keçisi cemaat tarafından çalınmıştır! İmam cemaat tarafından sahiplenilmemiştir!” şeklindedir. Klasik olarak o medya nasıl haber yapardı. “İmam kıldırdığı namaz için keçi alıyor”.

Ters Algı haberler duygusal rahatlamak için değil zihin inşası ve toplumsal tutum şekillendirilmesi için yapılan haberlerdir. En belirgin özelliği zıt düşünceye sahip olanlar aynı haberden rahatsız olur ya da aynı habere sevinir.

Ercan Harmancı

Ters Algı Tekniği ile hazırlanan haber yalan olmadığı için tekzip yükünden de medya kurtulmuş olur…

Bu yazımla neyi anlatmaya çalıştım…

• Artık “Doğru Haber” yaymak insanların tutumlarını değiştirmede çok etkili değildir.
• Yalan haber etkisi sadece basılı geleneksel medya ya da televizyon ekranlarında etkilidir.
• Ters algı oluşturularak yalan haber ülkemize Zaman Gazetesi ile yayılmıştır
• Ters algı ile yalan haber yapmak ciddi donanım ister
• Küresel güçler kendilerini “Doğru Haber” ile meşrulaştıramayacak ve masumlaştıramayacaklarını bildikleri için ters algı ile yalan haber üzerinden meşrulaştırmaya çalışıyorlar
• Bu kadar yeter artık “Ters algı ile yalan haberlere” karşı uyanık olalım…
• Bir haberin içeriğinden daha çok etkisi kullanıldığı günümüzde ilk dikkat etmemiz gereken nedir? Önemli haberin servisi homojen mi yoksa heterojen mi zıt düşünceye sahip kişiler ve medyalar aynı haberi paylaşıyor mu?
• Haber ilk defa kimin servis ettiği, haberin sosyal medyada ilk defa hangi hesaplarda paylaşıldığı çok önemlidir.
• Ters Algı Tekniğin de ağırlıklı olarak aynı görsel kullanarak haber servis edilir.
• İnsanların şahsiyetleri, aileleri ve sahip oldukları üzerinden algı oluşturmak vebaldir… İnsanların tescilli ya da ikrar ve tasdik ettiği işler üzerinden insanlar ve toplumlar üzerinden algı oluşturup tutumlarını düzenleyebiliriz…

Ters Algı Tekniği ile hazırlanan haber “Yalan Haber” olarak servis edilen haberden daha etkili ve kalıcıdır…Uyanık olmak gerek…

Medya ve İletimci

Ercan Harmancı

ercanharmanci@hotmail.com